Afscheid

Ruim 19 jaar geleden leerde ik je kennen. Mijn schoonmoeder. Joke. Ondanks dat we allebei ons best deden, ontstond er tussen ons geen warme band. Ik voelde me regelmatig gekwetst door wat je zei, deed, of juist niet deed. En jij ervaarde dat misschien net zo. Voor de lieve vrede liet ik het vaak gaan. Afgelopen jaar stond je open voor een gesprek. Eindelijk kon ik je vertellen waardoor er afstand was ontstaan en mijn hart luchten. Daarmee was niet alles vergeten en vergeven, maar het was ontzettend fijn. Uitspreken bij leven.

Dat merkte ik, toen je te horen kreeg dat je ongeneeslijk ziek was. Met de dag dat je zieker werd, werd ik milder. Je wilde in je leven zo graag gezien worden. Zoals wij allemaal misschien. En iedereen kiest daarvoor zijn eigen pad. Toen ik je voor het eerst zag tijdens je ziek-zijn, lag je op bed met je ogen dicht. Wat zag je er fragiel uit. Ik liet je lekker slapen en begon op te ruimen en schoon te maken. Mijn manier…

De verzorging kwam om je te wassen en gebruikte een hele bijzondere douchemuts met een soort shampoo erin. Ze masseerde je hoofd ermee, terwijl je op de stoel zat te wiebelen. Ik ging tegenover je zitten op bed. Knie aan knie. En pakte je hand. Je deed je ogen open en keek me recht aan. Ik keek terug. Ik zag zoveel meer dan ik ooit had gezien. Je heldere ogen glansden en zonder iets te zeggen, voelde ik; het is goed. We zijn goed.

Op het verzorgingsbed in de woonkamer lag je met natte warrige haren en je probeerde ze te kammen. Ik vroeg of ik het mocht doen en je gaf me de kam. Zachtjes ging ik ermee door je haren. Langer dan nodig was. Gewoon omdat het fijn was. Je ogen dicht. Je gezicht ontspannen. Harm zei het ook al, je gezicht is zachter. Misschien omdat je niet meer hoefde te vechten? Met het leven. Tegen het leven. Want je hebt het echt niet altijd makkelijk gehad. Die erkenning had ik je tijdens ons gesprek al gegeven. Vandaag geen lange gesprekken. Onze kinderen kwamen nog even langs en een dag later zouden we je weer zien tijdens de ziekenzalving.

De ziekenzalving werd geleid door een hele fijne dominee en je werd omringd door je kinderen en kleinkinderen. De kaarsjes flikkerden. We zongen en luisterden naar het gebed. We mochten je allemaal een zegening meegeven. Ik zat naast je op het bed en pakte je broze hand, aaide zachtjes over je huid. Je sloeg je ogen naar me op en ik kwam dichterbij.
‘Ik hou zoveel van je’, fluisterde je me toe. Bij je oor fluisterde ik lieve geruststellende woorden en aaide over je ingevallen wangetje. De dienst werd afgesloten met de zalving van je voorhoofd door de dominee en een stukje brood en wijn (druivensap) voor de aanwezigen. Jij lag er vredig bij. De dominee en ouderling van dienst vertrokken en je kinderen stonden in de keuken. Ik wilde toch nog even bij je zijn, zonder dat iedereen meekeek.

Ik legde je hand in de mijne en je keek me weer aan. Dat bleef bijzonder, omdat je bijna constant met je ogen dicht lag. De verbinding zit in de blik. Ik zag je Joke. Ik zie je. Je tuitte je lippen een beetje en kneep lichtjes in mijn hand. Mijn wang voorzichtig tegen je lippen. Een laatste kus van jou. Ik gaf je een kus terug en vertelde je zachtjes dat we alles naar elkaar hebben uitgesproken. Dat het goed zo is. Dat we alles loslaten. En dat ik je rust wens. Hele zachte rust. Je ogen gleden dicht en ik aaide over je haren. Het was tijd om te gaan.

De dag erna bracht ik Luc naar zijn werk en op de terugweg buitelden de woorden voor deze blog door mijn hoofd. Ineens zette Adele in. Volume omhoog en daar kwamen ze. De tranen. Ik voelde me openbarsten en zong mee.

Didn’t get the chance to
Feel the world around me

I had good intentions
And the highest hopes

So go easy on me

…

Vier weken na je diagnose ben je rustig heengegaan. We reden naar je toe en ik raakte geëmotioneerd. Eigenlijk om alles wat er was, niet was en ook niet meer zou komen.
Het definitieve einde.
In je woonkamer deed ik de donkere vouwgordijnen omhoog. Eindelijk mocht het licht weer naar binnen stromen.

Bij het voorbereiden van jouw afscheid kwamen we een hoop oude foto’s tegen. Waar je plezier had. Breeduit lachte. Het deed me deugd en verdriet tegelijkertijd. Hoe anders had alles kunnen zijn… Ik weet dat dat soort gedachtes geen zin hebben. Het was zoals het was en er is geen terugwerkende klok. Het enige wat we nu nog kunnen proberen, is om je zoveel mogelijk te gedenken als de persoon die je ooit was. We hebben er allemaal voor gezorgd om de dankdienst voor jouw leven helemaal om jou te laten draaien. Dat had je mooi gevonden. Hopelijk net als deze blog. Speciaal voor jou. Over jou. Ik schreef hem met oprechte zachtheid. Omdat ik je eindelijk heb leren kennen. Mijn schoonmoeder.

Rust zacht Joke.